Marami pa rin sa ating ang nag-aalangan tungkol sa mga pagbabakuna laban sa mga sakit. Tulad na lamang ng pneumococcal conjugate vaccines na bakuna laban sa pulmonya. Alamin natin ang mga facts tungkol dito. Ligtas nga ba ang bakuna laban sa pulmonya?
Ano ang pulmonya
Ang pulmonya ay isang impeksiyon na nagpapamaga sa mga air sac sa isa o parehong baga. Ang mga air sac ay maaaring mapuno ng likido o nana (purulent material).
Ito ay nagdudulot ng ubo na may plema o nana, lagnat, panginginig, at hirap sa paghinga. Ang iba't ibang mga organismo, kabilang ang bakterya, mga virus at fungi, ay maaaring maging sanhi ng pulmonya.
Ang pulmonya ay maaaring banayad hanggang sa nagbabanta sa buhay. Ito ay pinakaseryoso para sa mga sanggol at maliliit na bata, mga taong mas matanda sa edad na 65, at mga taong may mga problema sa kalusugan o mahinang immune system.
Sintomas ng pulmonya
Ang mga palatandaan at sintomas ng pulmonya ay nag-iiba mula sa banayad hanggang sa malala. Ito ay depende sa mga mikrobyo na nagdudulot ng impeksyon, iyong edad at pangkalahatang kalusugan. Ang mga banayad na sintomas ay kadalasang katulad ng sa sipon o trangkaso, ngunit mas tumatagal ito.
Ang mga palatandaan at sintomas ng pulmonya ay maaaring:
- Sakit sa dibdib kapag humihinga o umuubo
- Pagkalito o mga pagbabago sa mental na kamalayan (sa mga nasa hustong gulang na edad 65 at mas matanda)
- Ubo, na maaaring magbunga ng plema
- Pagkapagod
- Lagnat, pagpapawis na may kasamang chills
- Mas mababa sa normal na temperatura ng katawan (sa mga nasa hustong gulang na mas matanda sa edad na 65 at mga taong may mahinang immune system)
- Pagduduwal, pagsusuka o pagtatae
- Kinakapos na paghinga
Ang mga bagong silang at mga sanggol ay maaaring hindi magpakita ng anumang senyales ng impeksyon. Maaari rin silang magsuka, magkaroon ng lagnat at ubo, mukhang hindi mapakali o pagod at walang lakas, o mahirapang huminga at kumain.
Ano ang sanhi ng pulmonya
Ang bakterya, mga virus, o fungi ay maaaring maging sanhi ng pulmonya.
Ang mga karaniwang sanhi ay kinabibilangan ng:
- Flu viruses
- Cold viruses
- RSV virus (the top cause of pneumonia in babies age 1 or younger)
- Bacteria na tinatawag na Streptococcus pneumoniae at Mycoplasma pneumoniae
Nakakahawa ba ang pulmonya?
Ang mga mikrobyo na maaaring magdulot ng pulmonya ay kadalasang nalalanghap. Ang mga tao ay kadalasang may kaunting mikrobyo sa kanilang ilong at lalamunan na maaaring maipasa sa pamamagitan ng:
- pag-ubo at pagbahing – naglalabas ito ng maliliit na patak ng likido na naglalaman ng mga mikrobyo sa hangin, na maaaring malanghap ng ibang tao
- paghawak sa isang bagay at paglilipat ng mga mikrobyo dito - maaaring hawakan ng ibang tao ang bagay na ito at pagkatapos ay hawakan ang kanilang sariling bibig o ilong
Maaari kang makatulong na maiwasan ang pagkalat ng pneumonia sa pamamagitan ng pagsasagawa ng ilang simpleng pag-iingat sa kalinisan. Kabilang dito ang:
- paghuhugas ng iyong mga kamay ng regular at lubusan, lalo na pagkatapos hawakan ang iyong ilong at bibig, at bago humawak ng pagkain
- pag-ubo at pagbahing sa isang tissue, pagkatapos ay itatapon ito kaagad at maghugas ng iyong mga kamay
- hindi pagbabahagi ng mga tasa o kagamitan sa kusina sa iba
Gamot sa pulmonya
Ang iyong doktor ang tanging makapagsasabi ng angkop na paggamot ang tama para sa iyo.
Kung mayroon kang bacterial pneumonia, ikaw ay maaaring painumin ng antibiotic. Siguraduhing inumin ang lahat ng gamot na ibinibigay sa iyo ng iyong doktor, kahit na nagsisimula nang bumuti ang pakiramdam bago mo pa ito matapos.
Kung mayroon kang viral pneumonia, hindi makakatulong ang mga antibiotic. Kailangan mong magpahinga, uminom ng maraming likido, at uminom ng gamot para sa iyong lagnat.
Kung malala ang iyong mga sintomas o kung mayroon kang iba pang mga kondisyon na maaaring magbigay ng komplikasyon, maaaring ipadala ka ng iyong doktor sa ospital. H
abang naroon ka, ikaw ay bibigyan ng iyong doktor ng mga likido o antibiotic sa pamamagitan ng isang IV tube. Maaaring kailanganin mo pa ang oxygen therapy o mga paggamot sa paghinga.
Sa anumang uri ng pulmonya, magtatagal ang paggaling. Kakailanganin mo ng maraming pahinga. Maaaring kailangan mo ng isang linggong pahinga sa iyong karaniwang mga gawain, at maaari ka pa ring makaramdam ng pagod sa loob ng isang buwan.
Bakuna laban sa pulmonya
Ang pneumococcal vaccine ay nagpoprotekta laban sa Streptococcus pneumoniae, na siyang pinakakaraniwang sanhi ng bacterial pneumonia.
Inirerekomenda ang pagbabakuna para sa mga:
- Sanggol
- Nasa hustong gulang na 65 taong gulang o higit pa
- Bata at matatanda na may ilang partikular na pangmatagalang kondisyon sa kalusugan, gaya ng malubhang sakit sa puso o bato
Ayon kay Dr. Vicente Belizario ng University of the Philippines - College of Public Health, 20 million na kabataan ang hindi pa fully immunized ng bakuna laban sa pulmonya.
Ang buong Pilipinas ay isa sa mga developing countries na patuloy na napag-iiwanan nang pagbabakuna laban sa pulmonya na siyang isang mabuting lunas laban sa sakit.
Safe ba ang bakuna laban sa pulmonya
Ayon kay Dr. Maria Margarita M. Lota ng College of Health ng University of the Philippines Manila, ligtas ang PCV o pneumococcal conjugate vaccines.
Sa kanilang pag-aaral na PCV Choices for Greater Access and Protection Against Pneumococcal Diseases in the Philippines, sinasabing ang pagbabakuna sa pneumococcal ay matagal nang ginagamit para sa pag-iwas sa mga impeksyon ng pneumococcal viruses.
Inirerekumenda rin ng World Health Organization (WHO) ang pagbabakuna ng PCVs sa National Immunization Program sa buong mundo.
Para sa mga infants, maaaring makuha ang PCV as early as 6 weeks of age sa 3-dose schedule na maaaring maing 2+1 o kaya naman ay 3. Ang dapat lang alalahanin dito ay ang oras ng pagbabakuna at ang compliance sa tamang dosis at schedule.
Walang dapat ipagalala dahil ang safety profiles ng PHiD-CV at PCV13 ay malawakang nasuri ng iba't ibang mga regulatory body tulad ng WHO at ang Global Advisory COmittee on Vaccine Safety (GACVS).
Ang mga bakuna laban sa pulmonya ay napakaligtas at epektibo sa pagpigil sa sakit na pneumococcal. Ito ay maaaring magkaroon ng mga side effect. Ang pinakakaraniwang side effect mula sa pneumococcal vaccines ay banayad at tumatagal ng 1 o 2 araw.
Ito ay maaaring:
- Drowsiness o pagkaantok
- Walang gana kumain
- Masakit o namamaga ang braso mula sa pagbaril
- Lagnat
- Sakit ng ulo
Bihira ang malubhang (anaphylactic) allergic reaction pagkatapos ng pagbabakuna.
Dito sa theAsianparent Philippines ay mahalaga sa amin ang makapagbigay ng impormasyon na wasto, makabuluhan at napapanahon ngunit hindi ito dapat gawing pamalit sa payo ng doktor, o kaya sa medical treatment. Walang pinanghahawakang responsibilidad ang theAsianparent Philippines sa mga nagnanais na uminom ng gamot base sa impormasyon sa aming website. Kung mayroong agam-agam, ay nirerekomenda naming magpakonsulta sa doktor upang makakuha ng mas malinaw na impormasyon.