Kagat ng surot sa balat: Paano magagamot at maiiwasan

Kagat ng surot, ano ang mga palatandaan nito at ano ang dapat gawin upang mabigyan ng paunang lunas sa oras na makagat ka ng surot.

Ano ang bedbugs o surot

Bagama't hindi nagdadala ng sakit, isa ang surot sa mga insektong nagdudulot ng matinding iritasyon sa sinumang mapeste nito. Sapagkat maliban sa pangangati na dulot ng kagat nito, mahirap ding tuluyang alisin ang mga surot na namamahay sa mga tahanan.

Ang mga surot sa wikang Ingles ay bedbugs, ito'y isang maliit at hugis oval na insekto na nabubuhay sa dugo ng tao o hayop. Kasing laki ng apple seed ang mga adult bedbugs habang kasing laki naman ng poppy seeds ang mga baby bedbugs.

Madalas kulay brown ang mga surot ngunit nagkukulay pula kapag sila ay busog na.

Hindi lumilipad ang mga surot ngunit kaya nilang lumipat nang mabilis mula sa sahig, dingding hanggang sa kisame. Mabilis din silang dumami dahil ang mga female bedbug o babaeng surot ay kayang mangitlog ng daan-daang surot. Kasing laki lang ng alikabok ang bawat itlog nito.

Ang mga surot ay maaaring pumasok sa inyong bahay sa pamamagitan ng bagahe, damit, gamit na kama o couches at iba pa. Sapagkat sa flat nilang katawan na kasing kapal lang ng credit card ay kaya nilang magtago sa maliliit na spaces ng mga gamit o parte ng bahay.

Subalit madalas ang mga surot ay namamalagi sa matresses, box springs, bed frames, headboards, sofa o kahit saan na maaari silang makakagat ng tao lalo na sa gabi. Sapagkat ang oras na madalas umatake ang surot ay kapag tulog na ang kaniyang biktima.

Kagat ng surot sa balat

Sa una ay aakalain na ang kagat ng surot ay kagakat lamang ng lamok. Hindi rin agad ito mararamdaman. Sapagkat ang mga surot o bedbugs ay may ini-inject sa balat na pampamanhid bago sila tuluyang mangagat at sumipsip ng dugo mula sa tao. Minsan ay lumilipas pa ang ilang araw bago  mappansin ang kagat ng surot.

Itsura ng kagat ng surot sa balat

Ang kagat ng surot ay maliliit na kulay pula na kung titingnan ay tila namamaga. Maaaring ang mga kagat ay kumpol-kumpol. Kaya naman ay tila may pattern na sinusunod na makikita sa isang bahagi ng katawan.

Bagamat makati ay hindi dapat kinakamot ang kagat ng surot dahil ito ay maaaring magdugo, kumalat ang pangangati sa iba pang bahagi ng katawan o kaya naman ay maimpeksyon.

Epekto ng kagat ng surot

Halos lahat ng kagat ng surot ay magdudulot ng kaunting kakulangan sa ginhawa, karaniwang pangangati at pamamaga. Ang iba pang mga palatandaan at sintomas ng kagat ng surot ay kinabibilangan ng:

• Masakit na burning sensation
• Red at makakating bukol
• papular eruptions o mga bahagi ng balat na may nakataas o patag na mga patch na maaaring namamaga
• maliliit na batik ng dugo mula sa mga kagat 

Bagama't medyo bihira, ang ilang tao ay nagkakaroon o nagkakaroon ng matitinding reaksyon at sintomas mula sa kagat ng surot. Ang mga malubhang sintomas na nangangailangan ng medikal na atensyon ay kinabibilangan ng:

• hirap huminga
• paltos
• lagnat
• nasusuka o parang trangkaso
• namamagang dila
• hindi regular na pagtibok ng puso

Ang pamumuhay na may mga surot sa kama ay maaaring magdulot ng karagdagang mga komplikasyon sa kalusugan:

• Mas mataas na posibilidad ng impeksyon. Dahil sa nakompromiso ang ibabaw ng balat.
• Kawalan ng tulog
• Nakompromiso ang kalusugan.

Ang patuloy na kakulangan sa tulog ay nauugnay sa mga pakiramdam ng depresyon, pagkabalisa, pangkalahatang pagkapagod, at pagbaba ng immune function.

Ang mga maling kuru-kuro na nakapalibot sa mga surot, lalo na ang maling pagkakaugnay sa kawalan ng kalinisan, ay maaaring magdagdag sa mga damdamin ng depresyon at mababang pagpapahalaga sa sarili.

Gamot sa kagat ng surot

• Hugasan ang kagat ng surot gamit ang tubig at sabon. Ito ay para maiwasan ang skin infection at mabawasan ang pangangati na dulot nito.
• Kung nangangati ang kagat ng surot ay lagyan ng corticosteroid cream. Mabibili ang weak form ng cream ng walang reseta. Habang ang matatapang na corticosteroids ay kailangan na ng preskripsyon ng isang doktor.
• Puwede ding gumamit ng cold cloth o ice pack na nabalot sa isang towel saka ipunas o idampi sa parte ng katawan na may mga kagat ng surot.
• Paggawa ng paste ng pinaghalong baking soda at tubig ay makakatulong din ito para maibsan ang pangangati.
• Pagpahid ng essential oils tulad ng camphor at chamomile oil para sa mas mabilis na paggaling ng mga kagat ng surot.

Samantala para sa mga baby ay hugasan lang ng tubig at sabon ang parte ng katawan na nakagat ng surot. Saka i-cold compress o calamine lotion ang bahagi nakagat ng surot.

Bago gumamit ng kahit anong gamot sa kagat ng surot tulad ng topical steroids cream o oral antihistamine ay dapat magpakonsulta muna sa iyong doktor para masigurong ligtas ito sa baby o sa mga bata.

Sa oras naman na marami na ang kagat ng surot sa katawan, infected na, may blisters o nagdulot ng skin allergic reaction at namaga na ang balat dahil dito ay dapat ng magpunta at magpatingin sa dermatologist.

Maaaring mag-reseta ang dermatologist ng gamot sa kagat ng surot tulad ng antihistamine injection, corticosteroid, or epinephrine (adrenaline) para sa allergic reaction.

Kakailanganin naman ng antibiotic kung nauwi na ito sa skin infection o kaya naman ay ang paggamit ng antiseptic sa balat para tuluyan na itong maiwasan.

Palatandaan ng surot o bedbugs infestation

Para mas makumpirma na kagat ng surot o bedbugs iyong ang nararanasan. Ito ang ilang palatandaan na infested ang inyong tahanan.

• Pagising sa kalagitnaan ng tulog dahil sa pangangati.
• Blood stains sa bedsheet o punda ng unan.
• Maitim o brown na spot sa bedsheets, mattress o dingding.
• Mga eggshells o natuyong balat ng insekto na madalas na makikita sa lugar na pinagtataguan ng mga surot.
• Mabaho amoy na parang amoy ng lumang libro.

Para mas makasiguro ay inspeksyunin at painitan gamit ang blower ang frames ng kama o sofa upang sila ay maglabasan. Sapagkat ito ang mga lugar na kung saan sila madalas na nagtatago.

Ang paglilinis ang pangunahing paraan para tuluyang mawala ang mga surot sa inyong tahanan. Ang mga tamang paraan ng paglilinis at dapat gawin ay ang mga sumusunod:

Mabisang pamatay ng surot

Ang isang paraan upang makatulong na maiwasan ang pagkakalantad at mga potensyal na infestation ng mga surot ay ang makilala ang mga surot at makilala ang mga ito sa iba pang mga peste.

Sa isang pag-aaral noong 2017, humigit-kumulang 35 porsiyento ng mga na-poll na Amerikanong manlalakbay sa negosyo at 28 porsiyento ng mga manlalakbay sa paglilibang ay hindi matukoy ang bed bug bukod sa iba pang mga peste sa bahay.

Ang mga karaniwang katangian ng mga nymph (mga batang surot sa kama) ay kinabibilangan ng:

• mas mababa sa 5 mm ang haba
• maputi-dilaw at o malinaw na kulay
• hindi nakikita nang walang mikroskopyo o magnifying glass

Sila ay mas madaling makita kung sila ay kumakain lamang at ang dugo ay pumupuno sa kanilang tiyan, na nagbibigay ng isang pulang kayumanggi na kulay.

Ang mga adult bed bug ay karaniwang mas madaling makita kaysa sa mga nymph. Ang mga makikilalang katangian ng karamihan sa mga bug sa kama ng nasa hustong gulang ay kinabibilangan ng:

• isang hugis-itlog na katawan
• buto ng mansanas sa laki
• isang katawan na medyo patag maliban kung pinakain at napalaki
• Mamula-mula sa kayumanggi hanggang mapusyaw sa kayumanggi o kayumanggi ang kulay ng shell, depende sa kung gaano ito kakakain
• isang haba ng 5-7 millimeters (mm)
• tatlong segment, isang antenna na may apat na bahagi, maiikling dilaw na buhok, at hindi nagagamit na mga pakpak
• isang malabo o lipas na amoy na inilalabas ng mga glandula sa ilalim ng tiyan

Ang pagkontrol sa mga surot ay nangangailangan ng pagkakakilanlan at kumpletong pag-alis o pagkasira ng mga itlog ng peste.

Sa karaniwan, ang isang babaeng surot ay maaaring makagawa ng hindi bababa sa 345 na itlog sa buong buhay niya. Ang mga babaeng nangingitlog ay kadalasang nagdaragdag sa dami at dalas ng pagpapakain upang suportahan ang kanilang mga brood.

Ang mga karaniwang katangian at palatandaan ng mga itlog ng surot ay kinabibilangan ng:

• madalas silang inilalagay sa parehong mga lugar kung saan pinili ng babae na magpahinga
• sila ay kahawig ng maliliit na hugis bariles, kulay perlas na mga batik, hindi mas malaki kaysa sa ulo ng isang pin
• nagkakaroon sila ng kapansin-pansing lugar sa mata pagkatapos ng ilang araw

Ang susi sa pag-iwas sa kagat ng surot ay ang pagpigil sa pagpasok, pagpapakain, at pag-aanak ng mga insekto sa mga kapaligiran ng tao.

Sa araw, ang mga surot ay madalas na sumilong sa mga bitak at siwang ng muwebles, sahig, dingding, at kutson.

Ang mga tahi at fold ng mga upholstered na kasangkapan ay maaari ding mag-alok ng isang perpektong lugar ng pagtatago. Dahil ang mga surot ay kilala na nananatili sa mga vacuum canister o unit.

Ito rin ay may posibilidad na pumili ng mga lugar na nagtatago malapit sa mga silid ng pagtulog ng tao, kabilang ang mga silid-tulugan. Ang mga surot sa kama na matatagpuan sa ibang mga silid ay karaniwang tanda ng isang matinding infestation.

Ang mga bagay na karaniwang responsable para sa pagkalat ng mga surot ay kinabibilangan ng:

• gamit o segunda-manong kasangkapan
• bagong kasangkapan o mga tela na nakalantad sa mga surot sa kama habang nagbibiyahe
• mga bagay ng bagahe
• mga upuan o lounger kung saan natutulog ang mga tao
• kumot o damit panghiga
• gumagalaw o mga kahon ng imbakan
• nagpapadala ng mga item, lalo na kung gaganapin sa ilang lokasyon o bodega

Ang mga surot ay walang kagustuhan sa pagitan ng sanitary, magulo, o hindi malinis na mga kondisyon.

Maaari silang matatagpuan sa mas mataas na mga rate sa mga lugar, tulad ng mga hotel, kung ang mga infestation ay hindi maayos na naalis.

Mga paraan para tuluyan ng mawala ang surot sa inyong bahay

1. Labhan ang mga bedsheet, kumot at damit sa mainit na tubig o kaya i-dry sa pinakamataas na dryer setting. Maaari ring painitan sa tirik ng araw ng hindi bababa sa isang oras para mamatay ang mga surot na namamahay sa inyong bedsheet, unan, o punda.
2. Gumamit ng stiff brush para kuskusin ang mattress at tuluyang maalis ang mga surot pati na ang mga itlog nila bago ito i-vacuum.
3. I-vacuum ang kama at paligid ng mas madalas. Matapos i-vacuum agad na ilagay ang vacuum cleaner bag sa isang plastic bag. Itabi sa basurahan sa labas ng bahay.
4. Para hindi pamahayan ang mga mattress at box springs ng kama. Gumamit ng zippered bed covered para hindi ito pasukin ng mga surot.
5. I-repair ang mga cracks sa dingding gamit ang plaster at i-dikit ang mga peeling wallpaper gamit ang glue para hindi pagtaguan ng surot.
6. Tanggalin din ang mga kalat at iba pang gamit sa iyong kama.
7. Kung infested na ang inyong mattress ay mabuting palitan na ito ng bago. Subalit dapat ay siguraduhin munang wala ng surot o bedbugs sa inyong bahay para hindi ito ulit pamahayan.
8. Para naman mas makasigurado ay maaaring humingi ng tulong sa mga bedbugs extermination professional na mas may kaalaman pagdating sa chemical treatments para makontrol at tuluyang mawala ang surot sa inyong bahay.

Kailan dapat tumawag ng doktor

Karamihan sa mga kagat ng surot ay hindi nangangailangan ng medikal na paggamot. Makipag-usap sa iyong doktor kung nakakaranas ka ng allergic reaction sa mga kagat o kung nagkakaroon ka ng impeksyon sa balat pagkatapos kumamot sa mga kagat.

Karagdagang ulat mula kay Margaux Dolores

Dito sa theAsianparent Philippines ay mahalaga sa amin ang makapagbigay ng impormasyon na wasto, makabuluhan at napapanahon ngunit hindi ito dapat gawing pamalit sa payo ng doktor, o kaya sa medical treatment. Walang pinanghahawakang responsibilidad ang theAsianparent Philippines sa mga nagnanais na uminom ng gamot base sa impormasyon sa aming website. Kung mayroong agam-agam, ay nirerecomenda naming magpakonsulta sa doktor upang makakuha ng mas malinaw na impormasyon.