Basahan o panoorin ng kwentong bayan ang iyong anak! Ito ay siguradong mai-eenjoy niyang marinig habang kapupulutan niya ng mabuting aral at asal.
Image from Freepik
Talaan ng Nilalaman
Ano ang kwentong bayan?
“Ang kuwentong-bayan o folklore sa salitang Ingles ay mga salaysay hinggil sa mga likhang-isip na mga tauhan na kumakatawan sa mga uri ng mamamayan. Katulad ng matandang hari, isang marunong na lalaki, o kaya sa isang hangal na babae. Karaniwang kaugnay ang kwentong-bayan ng isang tiyak na pook o rehiyon ng isang bansa o lupain.”
Malaki ang ginagampanang papel ng kuwentong bayan sa mayamang panitikan nating mga Pilipino. Dahil ang mga ito ay tumutukoy sa ating kaugalian at tradisyon. Masasalamin rin rito ang ating pananampalataya at mga problemang madalas nating kinakaharap.
Mula sa pangalan nito, ang kuwentong bayan ay madalas na tumutukoy sa kasaysayan ng isang lugar. Kung paano at saan nagsimula ang pangalan nito. Ganoon din sa ilan sa mga bagay na nakikita natin ngayon, tulad ng bakit pula ang palong ng tandang at bakit maraming mata ang prutas na pinya.
Bagamat kakatwa at minsan ay hindi kapani-paniwala ang mga kuwentong bayan, ito naman ay laging may kaakibat na aral. Aral na hindi lamang para matutunan ng mga bata kundi pati na rin ng matatanda.
Ayon kay Damiana Eugenio, Pilipinong manunulat na kilala bilang Mother of Philippine Folklore, ang kuwentong bayan ay binubuo ng mga kwento mula sa saling-bibig. Karamihan ay mula sa ating mga ninuno na nagpasalin-salin sa mga sumunod na henerasyon. Tampok dito ang mga paksang tungkol sa buhay, pakikipagsapalaran, pag-iibigan, katatakutan, at maging katatawanan.
Malaki ang maitutulong ng mga kwentong bayan sa mga magulang sa pagpapakilala sa kanilang mga anak ng kabutihang asal. Ito ay dahil palaging kapupulutan ng aral ang mga kwentong bayan. Patunay ito na malaki ang pagpapahalaga ng ating mga ninuno sa kabutihang-asal at moralidad.
Uri ng kwentong bayan
Mayroong apat na uri ang kuwentong bayan. Ito ay ang sumusunod:
1. Alamat o legend
Ang alamat ay nagsasalay ng mga kwento kung paano nabuo o kung ano ang pinagmulan ng isang bagay, pook, tao o hayop.
2. Mito o myth
Ang mito ay mga kwento tungkol sa mga diyos at diyosa at kung ano ang kanilang papel sa mga nilalang o mga tao.
3. Parabula o parable
Ang mga parabula ay mga kwentong maaring totoong nangyari at kinapupulutan din ng aral. Sa Biblia ay maraming kwentong parabula.
Kwentong bayan | Image from Freepik
4. Pabula o fable
Ang mga pabula ay kinatatampukan ng mga kwentong ang mga tauhan ay hayop o mga bagay na nagsasalita at binigbiyang buhay na parang tao. Ito ay mga kwentong may aral kung saan ipinapakita ang pag-uugali ng isang tao o ng kanilang katangian.
Para sa ating mga magulang, ang pagbabahagi ng kuwentong bayan sa ating mga anak ay isang paraan upang siya ay maturuan ng mabuting asal.
Kahalagahan ng kwentong bayan sa kabataan
Sa naganap na literary conference noong 2017 sa University of the Philippines Diliman, naging paksa ang halaga ng pagbabahagi ng kwentong bayan.
Para sa UP Diliman Chancellor na si Michael L. Tan, mahalaga ang papel ng kuwentong bayan sa pagpapanatili at pagbuo ng pagkakakilanlan ng isang bansa. Sa pag-unlad ng teknolohiya, nababago at nawawala na rin umano ang orihinal na konteksto ng mga tradisyunal na sining.
Bilang mga magulang, mahalagang maibahagi sa inyong mga anak ang halaga ng sining at panitikan sa bansa. Ito ay upang mas maunawaan ng bata ang kaniyang pagiging Pilipino. Bukod pa ito sa kabutihang asal na madalas na tampok na aral sa mga kwentong bayan.
Ayon naman kay Professor Felipe De Leon Jr., dating tagapangulo ng National Commission for Culture and the Arts (NCCA), mahalaga ang pagbabahagi ng iba-ibang halimbawa ng kwentong bayan sa mga kabataan. Aniya, maraming gamit ang kwentong bayan para sa mga bata.
Kabilang sa mga benepisyong makukuha ng mga bata sa pagbabasa ng kwentong bayan ay ang mga sumusunod:
- malilinang ang mahusay na pagpapasya o decision making
- mamumulat sa ibang kultura
- matututo ng mabuting asal
- mabibigyang halaga ang tradisyon
- magiging mulat sa ibang pananaw
Dagdag pa nito, makatutulong ang kwentong bayan para ma-encourage ang bata na magbasa at maging mahilig sa kwento. Dahil umano sa ilang ulit na pagpapasalin-salin ng mga kwentong bayan sa bawat henerasyon, mas nagiging maadali na itong maunawaan. Dahil rito, magiging madali para sa iyong anak na maintindihan ang kwentong binabasa at ang aral na makukuha mula rito.
Mga halimbawa ng kwentong bayan
Narito ang ilan sa buod at halimbawa ng mga kwentong bayan na maaari mong basahin sa iyong anak. Pwede mo ring ipanood sa kaniya ang kalakip na video mula sa YouTube.
Kwentong bayan na maaaring basahin at panoorin ng bata:
1. Ang Inahing Manok at Lawin
Ang kuwentong ito ay tungkol sa kung bakit mahilig mangalahig ang manok sa lupa. Pati na kung bakit dinadagit ng lawin ang mga sisiw ng inahing manok.
Layunin ng kuwentong bayan na ito na maturuan ang isang bata sa kung bakit dapat niyang pahalagahan ang kaniyang mga gamit. Lalo na kung ang gamit ay hiniram niya lang at hindi naman sa kaniya.
2. Bakit May Pulang Palong Ang Mga Tandang
Ang kuwentong ito ay tungkol sa mag-amang si Isko at Pedrito. Layunin ng kuwentong bayan na ito na maturuan ang isang bata sa kahalagahan ng pagsunod sa kaniyang mga magulang. At ang aral ay ipinabatid ng manunulat sa pamamagitan ng pagkukuwento kung bakit pula ang palong ng mga tandang.
3. Ang Punong Kawayan
Ang kuwentong bayan na ito ay tungkol sa kung paano nakakabuti ang pagiging magpakumbaba. Pati na kung bakit dapat irespeto natin ang ating kapwa, anuman ang itsura o estado nila sa buhay.
4. Mariang Mapangarapin
Ang kuwentong ito ay tungkol sa isang dalagang labis kung mangarap. Sa sobra niyang mapangarapin ay hindi niya iniingatan ang kung anumang bagay na mayroon siya. At kinalaunan ito ay nawala na naging sanhi ng pag-guho ng mga pangarap niya.
5. Si Pilandok Ang Bantay Gubat
Sa kuwentong ito ay matagumpay na naisagawa ni Pilandok na pangalagaan ang gubat mula sa mga mapagsamantalang kawal ng Datu.
Ipinakita ng kuwento kung bakit dapat respetuhin ang kalikasan dahil kung hindi ito ay maaring magalit at magdulot ng kapahamakan.
BASAHIN:
7 benefits of writing by hand and how it makes children smarter
6. Ang Alamat Ng Aso’t Pusa
Ang kuwentong ito ay nagpapaalala sa mga kapatid na dapat ay matutong magbigayan sa isa’t-isa. Hindi dapat nag-aaway at sa halip ay magmahalan at magkaisa sa lahat ng bagay.
7. Ang Kalabasa At Ang Duhat
Sa kuwentong ito ay ipinapakita kung bakit dapat tayo ay magpasalamat sa kung anong mayroon tayo. O kung ano ang ating itsura at anyo. Dahil ito ay binigay sa atin ng Diyos sa paniniwalang ito ang makakabuti para sa atin.
8. Ang Alamat Ng Pinya
Ang alamat ng pinya ay nagtuturo sa isang bata kung bakit mahalagang makinig sa itinuturo ng mga nakakatanda o kaniyang magulang. Ganoon rin sa tamang paggamit ng mga mata sa paghahanap ng bagay na kinakailangan bago ang bunganga.
9. Kung Bakit Umuulan
Ang kuwentong ito ay tungkol sa alamat ng ulan. At ang aral na gustong ituro nito ay ang kahalahagan ng pakikinig sa sinasabi o ninais ng taong malapit sa iyong puso.
Bagamat ang nais mo ay ang makakabuti sa kaniya, siya lang ang nakakaalam sa kung anong magpapasaya sa kaniya. Kaya dapat ay matutong pahalagahan ang nararamdaman ng iba at isaisip na hindi lang ikaw ang dapat nasusunod sa lahat ng oras.
10. Si Pagong at Si Matsing
Ang kuwento na ito ni pagong at matsing ay nagpapaala sa kahalagahan ng pagiging tapat sa kaibigan. Ganoon din ang hindi dapat samantalahin ang ipinapakitang kabaitan ng isang tao.
Hindi dapat mag-isip na makalamang sa kapwa. Dapat ay maging tapat at patas sa lahat ng bagay. Dahil ika nga ng matandang kasabihan, matalino man ang matsing, nalalamangan rin.
11. Ang Langgam at Ang Tipaklong
Ang kuwento ng langgam at tipaklong ay tungkol sa kung gaano kahalaga ang pagiging handa o pagtatabi para sa kinabukasan. Makikita rin sa kuwentong ito ang bunga ng pagiging masipag at matiyaga ng isang tao. Ganoon rin ang kahalagahan ng pagtulong o pag-respeto sa ating kapwa.
12. Ang Tatlong Biik
Sa kuwento ng tatlong biik ay makikita kung ano ang magandang kinalalabasan ng pagtutulungan ng magkakapatid. Matututunan rin ng isang bata sa kuwentong ito ng tatlong biik na hindi nasusukat ang tagumpay sa kung gaano kabilis mo itong makukuha.
Kung hindi sa oras at effort na ibinibigay mo dito na magiging pundasyon nito para mas tumagal at mas maging matibay. Makikita rin sa kuwento na sa panahon ng kagipitan ang unang mga taong malalapitan mo ay ang iyong pamilya.
13. Ang Kuwento Ni Tandang Sultan
Maraming matutunan ang isang bata mula sa kuwento ng Tandang Sultan. Ito ay tungkol sa isang matandang aso na palalayasin na sana ng kaniyang amo dahil sa paniniwalang wala na siyang silbi sa mga ito.
Pero pinatunayan ng asong si Sultan na siya ay tunay na matapat at may silbi parin sa kanila. Nagawa niya ito sa tulong ng isang lobo na noong una ay nagpanggap na kaibigan niya ngunit mayroong masamang balak din pala.
Sa kuwento ay makikita na hindi lahat ng tumutulong sayo ay malinis ang hangarin. May mga taong magpapanggap na kaibigan mo ngunit ang katotohanan ay may binabalak na masama sayo.
Makikita rin sa kuwento kung paano natulungan ng isang maliit na pusa si Sultan sa pagtatanggol sa kaniyang sarili mula sa lobo. Patunay ito na pagdating sa tagumpay hindi nasusukat ang laki o liit ng isang tao, o ang katayuan mo. Basta’t ikaw ay masigasig at focus sa goal mo magagawa mo ang gusto mo.
14. Ang Lobo at ang Pitong Maliliit na Kambing
Sa kuwentong ito ay matutunan ng isang bata ang kahalagahan ng pakikinig sa sinasabi ng kaniyang mga magulang. Ganoon rin ang walang maidudulot na mabuti ang panloloko at panglalamang sa kapwa.
15. Pinocchio
Ang kuwento ni Pinocchio ay isa sa mga halimba ng kwentong bayan tungkol sa isang bata na mahilig magsinungaling at sumuway sa mga bilin ng kaniyang magulang.
Ito ay hindi orihinal na kuwentong Pilipino ngunit isa sa pinakapaboritong ikinukwento sa mga bata dahil sa mahalagang aral na matutunan dito.
Ito ay ang hindi magandang naidudulot na epekto ng pagsisinungaling. Pati na ang kahalagahan ng pag-aaral at pagkatuto.
16. Alamat ni Bernardo Carpio
Tungkol ito sa isang higanteng pinaniniwalaang dahilan kung bakit nagkakaroon ng lindol. Si Bernardo Carpio umano ay isang malakas na higanteng tulad ni Hercules, tauhan sa Greek mythology.
Pinaniniwalaan na bakas ng paa ni Bernardo Carpio ang mga higanteng yapak sa bulubundukin ng Montalban na kilala na ngayon bilang Rodriguez, Rizal.
Sa alamat ni Bernardo Carpio, maaaring matutunan ng bata ang mga magagandang katangian tulad ng malasakit, pagkamalikhain, pagtitiwala at katapangan.
17. Si Mabuyen (o Mabuyan)
Isa itong mito tungkol sa tinaguriang ina ng kabilang-buhay. Si Mabuyen ay pinaniniwalaang siyang kumakalinga sa mga sanggol na pumanaw.
Mula ito sa kwentong bayan ng mga Bagobo. Marami umanong suso si Mabuyen at doon ay pinapasuso ang mga sanggol hanggang sa sila ay lumaki.
Matapos alagaan ni Mabuyen ang mga namatay na sanggol, sa kanilang paglaki ay mapupunta sila sa Gimokudan at doon ay makakapiling na ang mga yumaong kapamilya.
Nailalarawan ng kwentong bayan na ito kung gaano mapagkalinga ang isang ina at kung gaano nito kamahal ang kaniyang anak.
18. Kung Bakit May Kaliskis ang Isda
Ang kwentong bayan na ito ay tungkol sa isang babaeng isinilang na labis ang kagandahan. Dahil sa labis na kagandahan ay lumaki itong sunod sa luho o ‘yong tinatawag na laki sa layaw o spoiled.
Isang araw habang nasa ilog at pinagmamasdan ang sarili ay nilapitan ito ng alimasag upang makipagkaibigan. Dahil napangitan siya sa alimasag ay tinaboy niya ito.
Dahilan para kalmutin siya ng alimasag gamit ang panipit nito at isumpa siyang maging isda na maraming kaliskis. Iniiwan ng kwentong ito ang aral sa mga bata ang kahalagahan ng pagpapakumbaba at huwag maging maluho.
Ipinaliliwanag din sa kwento kung bakit kumakaripas ng paglangoy ang mga isda tuwing nakikita ang sariling repleksyon.
Iba pang halimbawa ng kwentong bayan sa kasalukuyang panahon
Ayon kay Edgar Samar, isang manunulat na may pag-aangkop ng mga elemento at karakter ng kwentong bayan sa mga nobela, mahalaga ang emosyon o ideya ng takot. Ito ang nagtuturo sa atin na tayo ay tao.
Maliban sa mga mabuting asal at aral na itinuturo ng mga kuwentong bayan sa mga bata, itinuturo din nito ang bahagi ng pagiging tao at emosyon na kumakatawan sa kanila habang sila ay lumalaki.
Kwentong urban bilang kwentong bayan
Kabilang sa mga iba pang halimbawa ng kuwentong bayan sa kasalukuyan ay ang mga tinatawag na urban legends. Kadalasan, ang mga mitong urban (sa pagbansag ni Dr. Eugene Evasco), ay may hatid na kagila-gilalas, o kung minsan ay pagkasindak. Mas iniaangkop ang mga kwentong pantastikal at supernatural sa urban o syudad na setting.
Nariyan ang mga halimbawa ng kwentong bayan o urban legend ng multo, aswang, engkanto, at iba pa na nagpasalin-salin sa digital platforms at maging sa kwento ng mga matatanda.
Mahalaga ang pagbabahagi ng kwentong bayan sa iyong anak. Sa pamamagitan nito, natutulungan mo siyang mas makilala ang kultura nating mga Pilipino.
Karagdagang ulat mula kay Jobelle Macayan
Dito sa theAsianparent Philippines ay mahalaga sa amin ang makapagbigay ng impormasyon na wasto, makabuluhan at napapanahon ngunit hindi ito dapat gawing pamalit sa payo ng doktor, o kaya sa medical treatment. Walang pinanghahawakang responsibilidad ang theAsianparent Philippines sa mga nagnanais na uminom ng gamot base sa impormasyon sa aming website. Kung mayroong agam-agam, ay nirerekomenda naming magpakonsulta sa doktor upang makakuha ng mas malinaw na impormasyon.