Ang dengue ang usa sa mga hinungdan sa sakit ug kamatayon sa tropikal nga mga rehiyon. Kung kahibalo ka unsang paagi mukalat ang dengue o sa mga simtomas sa dengue, makasukol ka sa virus na ni nga astang kuyawa.
Ang pag-ulan nga walay undang-undang sa miaging semana. Karon kini daw nga ang bagyo minghubas, nabalaka mahitungod sa mga ginikanan sa sakit na puwede madala ani. Ang usa mao ang dengue. Unsa ang mga sintomas sa dengue? Aduna bay tambal alang niini? Sa unsang paagi kini mapugngan?
Dengue sa Pilipinas
Sa bag-o nga mga tuig, nikalat ang sakit nga sa dengue sa tibuok Pilipinas. Sumala sa mga eksperto, ang labing anti-virus mao ang knowledge sa unsa nga paagi para kini mapugngan ug dali maagapan, ug dili na mukuha pa ug dugang nga mga kinabuhi.
Mga dapat mahibal-an mahitungod sa Dengue
Ang dengue kay usa ka impeksyon na viral nga ginakalat o ginadala sa mga babaeng lamok nga Aedes. Kini ang hinungdan sa seryoso nga mga komplikasyon, apan ang sayo nga pag-diagnose ug sayo nga pagtambal makaluwas sa mga kinabuhi.
390 Milyunon nga tawo kada tuig ang maigo sa dengue. 9.75 Milyun o 25% sa mga makakuha ug dengue ang mamatay.
Ang unang mga sintomas makita sulod sa 5-8 ka adlaw pagkahuman paakon sa lamok. Ang grabe nga mga warning signs, Makita sa sulod sa 3-7 ka adlaw pagkahuman sa paggawas sa unang simtomas.
Mga sintomas sa Dengue
Ang unang sintomas sa dengue mao ang hilanat (40 ° C) nga adunay kaubang 2 sa mga musunod nga sintomas:
- Sobra kalabad sa ulo
- Kasakit sa likod sa mata
- Skin rash
- Pagkahilo ug pagsuka
- Kasakit sa kaunuran ug mga lutahan
Ang mga grabe sintomas mao ang:
- Nagsuka sa dugo
- Kalisud sa pagginhawa
- Grabe nga kasakit sa tiyan
- Pagdugo sa ilong
- Pagkahilo, kalibog sa panghunahuna ug mga seizure
- Pangluspad, ug pagkaluya sa mga kamot ug mga tiil
Unsaon paglikay sa dengue?
Sa balay:
- Pagbutang ug ang mga tanum nga cintronella sa palibot sa balay.
- Siguroha nga walay mga sudlanan sa tubig nga puwede balayan sa lamok. Hupti kanunay ang mga sudlanan ug siguroha nga kini uga.
- Paggamit sa mga moskitero o mga insect lamps.
- Pagbutang ug screen sa mga pultahan ug bintana. Kanunay isira sila para nga walay makasulod nga mga lamok.
Sa Tunghaan:
- Paggamit sa usa ka mosquito patch o anti-mosquito spray. Ibutang ang sobra sa bag sa bata ug tudloi siya unsaon pagbutang niini.
- Pagsul-obi og taas nga medyas ang bata.
- Ingni ang mga bata nga mupalayo sa kanal o sa bisan unsa nga stagnant sa tubig, ilabi na sa mga tanuman ug sa playground.
- Tudloi ang imong kaugalingon nga dili mugamit ug inuman o kubyertos sa lain.
Gilunsad ang Allied Against Dengue Philippines sa Hulyo 12, 2016 aron sa paghiusa sa tanan nga labanan ang dengue. Kini mao ang usa ka movement o ang usa ka koalisyon nga gipangulohan sa mga lider, nga nagtumong sa paghatag ug igong kahibalo about sa dengue sa mga healthcare providers, pribado ug publiko nga mga organisasyon, ug mga komunidad, aron sa pagputol sa mga dengue virus sa nasud.
Aduna bay droga alang sa Dengue?
Walay tambal o antibiotiko alang sa dengue virus. Alang sa kasagaran nga dengue fever, ang symptomatic nga pagtagad nasentro sa pagtambal (symptomatic treatment).
Ang papaya leaf extract o katas sa dahon sa papaya kay ginagamit alang sa pagtambal sa dengue fever.
Dengue hemorrhagic fever (DHF) mao ang usa ka syndrome nga makaapekto sa mga bata nga nag-edad ubos sa 10 ka tuig. Ang mga komplikasyon sa dengue ang mga nahimong hinungdan sa kasakit sa tiyan, hemorrhage (pagdugo), ug circulatory collapse (shock).
Abril tuig 2016, usa ka bakuna ang gi-aprobahan sa World Health Organization alang sa dengue-endemic nga mga lugar. Mahatag lamang kini sa mga naay sintomas sa dengue, ug dili sa mga himsog nga mga babies.
Gi-translate sa Filipino ni ANNA SANTOS VILLAR
https://ph.theasianparent.com/what-you-need-to-know-about-dengue