Safe ba manganak ang 13 years old?
13 years old Luana Ketlen
Image from Express UK
13-anyos na batang namatay matapos manganak sa kaniyang murang edad
Isang 13-anyos na batang babae sa Coari, Brazil ang patay matapos manganak sa kaniyang batang edad. Ang batang babae ay kinilalang si Luana Ketlen na nasawi nito lamang Disyembre 11.
Ayon sa report, si Luana ay nakaranas umano ng sekswal na pang-aabuso dahilan upang siya ay magdalang-tao sa mura niyang edad.
Ang itinuturong suspek sa krimeng nagawa kay Luana ay ang mismong ama niya na si Tome Faba, 36-anyos.
Dagdag pa ng mga report ay matagal na umanong nakakaranas ng pang-aabuso mula sa kaniyang ama si Luana. Ngunit pinili niya itong sikreto dahil sa trauma at takot na dinulot nito sa kaniya.
Luana’s father, Tome Faba
Image from Express UK
Maagang pagbubuntis
Pero dalawang buwan ang nakakaraan ay hindi na naitago ng bata ang pang-aabuso na ginawa ng kaniyang ama. Si Luana ay nakaranas ng pananakit sa kaniyang tiyan na sinabayan ng pagbabago sa kaniyang katawan. Siya ay nagdalang-tao na produkto ng pang-aabuso ng kaniyang ama.
“The teenager lived with her parents in a rural area outside the city. She did not realize, until two months ago when she began to feel pains in her abdomen, that she was five months pregnant.”
Ito ang pahayag ni Coari police chief Jose Barradas. Ang pulis na humahawak sa kaso ni Luana.
Dagdag pa niya ay nai-report naman daw ng pamilya ng biktima ang ginawang pang-aabuso kay Luana. Ngunit sa kinasamaang palad, bago pa man lumabas ang warrant of arrest para sa kaniyang ama ay nasawi si Luana. At ito ay nangyari matapos niyang isilang ang sanggol na ipinagbubuntis niya.
“Members of the family tried to step in and protect the child by alerting social services. They reported the abuse to police and a warrant was issued for Tome’s arrest but before it could be executed Luana’s health deteriorated and she died shortly after childbirth.”
Ito ang dagdag pang pahayag ni Coari police chief Jose Barradas.
Ayon pa sa report, si Luana ay nakaranas ng liver cirrhosis, tubig sa kaniyang baga at mababang blood pressure. Ang lahat ng ito ay naranasan niya matapos na maipanganak ang kaniyang premature na sanggol.
Sa ngayon ang ama ni Luana ay naaresto na ng mga pulis at nahaharap sa kasong manslaughter at child abuse. Habang ang kaniya namang anak ay ligtas. At nasa mabuti ng kalagayan sa ilalim ng pangangalaga ng social services ng kanilang lugar.
Safe ba manganak ang 13 years old?
Image from Freepik
Ang sagot ng WHO o World Health Organization sa tanong na safe ba manganak ang 13 years old ay hindi. Dahil ayon sa datos at siyensya, ang mga batang nabubuntis sa edad na 10 hanggang 19-anyos ay mas mataas ang tiyansang makaranas ng komplikasyon sa pagbubuntis. Ito ay kung ikukumpara sa mga babaeng nagbubuntis sa edad 20-24 years old na tinatayang pinakaligtas na edad na magdalang tao. Ilan sa komplikasyon sa pagbubuntis na maari nilang maranasan ay ang eclampsia, anemia, puerperal endometritis at systemic infections. Habang ang sanggol na kanilang pinagbubuntis ay maaring makaranas ng low birthweight, preterm delivery at severe neonatal conditions.
Dagdag pa ng WHO, ang mga nabubuntis sa edad na 10-19 ay dumagdag din sa tala ng maternal at infant mortality rate. Ito ay dahil masyado pang bata ang kaniyang katawan sa malaking pagbabagong dulot ng pagbubuntis. Kaya naman kanilang ipinapayo na kung may isang bata ang nagdadalang-tao na edad 19-anyos pababa ay agad na magpatingin sa doktor upang masubaybayan ang kaniyang pagbubuntis. Umiwas sa pag-inom ng alak, paninigarilyo at paggamit ng bawal na gamot. Uminom ng prenatal vitamins na inireseta ng doktor. At humanap ng emotional support na kung saan magsisilbing gabay niya sa maagang pagbubuntis at magpapalakas ng loob niyang harapin ang mga kaakibat nitong responsibilidad.
Paano maiiwasan na maging biktima ng sekswal na pang-aabuso ang iyong anak?
Samantala, maiiwasan sana ang kaso ng teenage pregnancy pati na ang rape kung gagabayan ng magulang ang kanilang anak. Sa pamamagitan ng pagbibigay ng impormasyon at pagiging bukas sa mga ito tungkol sa usapin at iba pang kanilang nararamdaman at nararanasan.
Ipaliwanag sa kanila kung bakit mahalagang hindi sila dapat nagtatago ng sikreto lalo na kung ito ay patungkol sa kanilang katawan. Dapat ding iparamdam sa kanila na ikaw ay kanilang pwedeng lapitan sa kahit anong oras upang sila ay makapagsabi ng kanilang problema o nararamdaman. Mahalaga ring malaman ang mga pagbabago sa kanilang kinikilos o katawan na maaring iyong maging hudyat kung siya ay may nararamdaman o itinatagong sikreto mula sayo. Dahil ang kapakanan ng iyong anak ay iyong responsibilidad na dapat mong tutukan at seryosohing gampanan.
Source: Express UK, WHO, Healthline
Basahin: Teenage pregnancy in the Philippines: Tips for pregnant teens and parents