Sanhi ng dengue hindi lang naihahawa sa pamamagitan ng kagat ng lamok. Maari na daw itong maipasa sa pamamagitan ng pakikipagtalik. Ito ang pinakabagong balita tungkol sa sakit.
Sanhi ng dengue
Image from Freepik
Isang 41-anyos na lalaki mula Madrid, Spain ang nagkaroon ng dengue sa hindi matukoy na dahilan. Dahil unang-una wala namang naitalang kaso ng sakit sa lugar na kaniyang tinitirhan. At hindi rin siya bumayahe sa kahit anong bansa na talamak ang naturang sakit tulad sa Pilipinas.
Pero may nakitang isang posibilidad ang mga doktor na maaring naging dahilan ng kaniyang pagkakasakit. Ito ay pagiging positibo ng partner ng biktima sa dengue na nakuha umano nito ng siya ay bumayahe sa Cuba.
“His partner presented the same symptoms as him but lighter around ten days earlier, and he had previously visited Cuba and the Dominican Republic.”
Ito ang pahayag ni Susana Jimenez, health officer mula sa Madrid Public Health Department.
Nang eksaminin nga ang kanilang sperm dito nila natuklasan na hindi lang parehong may dengue ang dalawa. Magkapareho din ang dengue virus na sanhi ng dengue nila na tulad ng kumakalat sa Cuba.
Dito na nagkaroon ng konklusyon ang mga sumuri sa dalawang dengue victims na naihawa ng isa ang virus sa kaniyang partner sa pamamagitan ng pakikipagtalik.
“An analysis of their sperm was carried out and it revealed that not only did they have dengue but that it was exactly the same virus which circulates in Cuba.”
Ito isang pahayag mula ulit kay Jimenez.
Sakit na dengue
Una ng pinaniwalaan na ang sakit na dengue ay nakukuha o naihahawa sa pamamagitan ng kagat ng lamok. Kaya naman ang findings at kumpirmasyon ng Spanish health authorities sa pagkakahawa ng isang lalaki sa sakit dahil sa pakikipagtalik sa kapwa lalaki ay kauna-unahang kaso na naitala sa buong mundo. Ito ay ayon sa isang pahayag mula sa European Centre for Disease Prevention and Control o ECDC.
Dahil ayon parin sa Spanish health authorities, kamakailan lang sa South Korea ay naging topic din ng isang pag-aaral ang sexual transmission ng dengue sa pagitan ng isang lalaki at babae bagamat ito ay hindi pa kumpirmado.
Ayon sa WHO o World Health Organization ang virus na sanhi ng dengue ay nai-tratransmit sa isang tao sa pamamagitan ng Aedes Aegypti mosquito. Ito ay nabubuhay sa mga lugar na may tropical climates at namamalagi sa mga lugar o bagay na na maaring pag-ipunan ng tubig. Tulad ng mga bote, lata, drum, timba o kaya lumang gulong. Dagdag ng ahensya ang sakit ay pumapatay ng higit sa 10,000 na tao sa mundo taon-taon. Habang 100 million naman ang naitalang nahahawaan ng virus.
Dito sa Pilipinas naitalang may 371, 717 na Pilipino ang nagkaroon ng dengue mula noong Enero hanggang Oktubre ngayong taon. At 1,407 sa mga ito ang nakumpirmang nasawi dahil sa sakit.
Sintomas, lunas at paano makakaiwas
Ilan sa sintomas ng sakit ay pagkakaroon ng biglaang mataas na lagnat, na maaring sabayan ng pananakit ng tiyan at pagsusuka.
Sa ngayon ay wala pang specific na gamot para sa sakit. Ang tanging paraan para gumaling ang isang dengue victim ay sa pamamagitan ng pagkokontrol ng mga sintomas nito. Ito ay para maiwasang mauwi ang sakit sa mga komplikasyong nakakamatay kung mapapabayaan at hindi agad malulunasan.
Nauna ng naipakilala ang vaccine na maaring maging proteksyon umano ng mga tao mula sa sakit. Ngunit ito naman ay napabalitang naging dahilan ng pagkakasawi ng ilang nabigyan ng bakuna. Bagamat hanggang ngayon, ito ay hindi pa matibay na napapatunayan.
Ayon sa DOH, ang tanging paraan para makaiwas sa sakit ay ang pag-iwas na makagat ng lamok na may dala ng virus. Ngunit dahil sa bagong balitang ito, mas makakabuting umiwas din muna ang sinumang makipagtalik sa kanilang partner na positibong taglay ang impeksyon.
Source: GMA News, Telegraph UK, Relief Web International
Photo: Freepik
Basahin: 7 paraan para makaiwas sa dengue