Tonsilitis: Sanhi, sintomas, at gamot sa tonsil na namamaga

Masakit ba ang lalamunan ng iyong anak? Nahihirapan ba siyang lumunok? Alamin kung ano ang sanhi, sintomas, at maaaring gamot sa tonsillitis.

Tonsils

Ang tonsils ay ang dalawang oval-shaped na tissue sa magkabilang gilid ng likuran ng lalamunan. Mayroong tonsilitis ang iyong anak kung namamaga ang kanyang tonsils.

Para masiguro kung may tonsilitis ang iyong anak, kumuha ng kutsara at ilagay ang hawakan nito sa kanyang dila at ipasabi sa anak ang “Aaaaah.”

Ilawan ang lalamunan. Kung mapula at namamaga ang kanyang tonsil, kumonsulta na sa inyong doktor.

Huwag pilitin ang anak kung ayaw niyang ipa-check sa iyo ang kanyang lalamunan.

Sanhi ng tonsilitis

Kadalasan ay viral infection ang dahilan at sanhi ng pagkakaroon ng tonsilitis, ngunit may ilang kaso rin na bacterial infection ang sanhi nito.

Ang sakit na sipon o common cold at influenza o flu virus ang katulad din na sanhi ng tonsilitis.

Dahil ang gamot sa tonsil na namamaga ay batay sa sanhi nito, pinakamainam na kumonsulta sa doktor. Ang pinakakaraniwang bacterium na nagdudulot ng tonsillitis ay ang streptococcus pyogenes. May ilan din na strain ng bacteria na nagdudulot ng tonsillitis.

Ang ganitong sanhi ng tonsillitis na viral infection ay madaling maipasa at maihawa sa iba. Kung kaya, maaaring maiwasan ang pagpasa ng sanhi ng tonsilitis sa pamamagitan ng:

• paglayo sa mga pampublikong lugar, tulad ng workplace, paaralan, hanggang ipayo ng inyong doktor na safe ng bumalik
• umubo o suminga gamit ang tissue at itapon ng maayos ito
• maghugas ng kamay bago kumain, pagkatapos gumamit ng banyo, at kung maaari, ay pagkaubo o pagkasinga

Narito ang ilan pa sa mga sanhi ng tonsilitis na may katulad na sanhi ng iba pang sakit:

• rhinovirus – na nagiging sanhi rin ng sipon
• parainfluenza virus – na nagdudulot ng laryngitis
• enterovirus – sanhi ng hand, foot and mouth disease
• adenovirus – na karaniwang sanhi ng diarrhea

Kung nakakaranas ng mga ganitong sanhi, magpatingin at kumonsulta agad sa doktor para maagapan. Maaari kang resetahan ng mga gamot sa may tonsilitis o mga home remedy at gamot sa tonsilitis.

Sintomas ng tonsilitis

• Mapula at namamagang tonsils
• Puti o dilaw na balot o patse-patse sa tonsils
• Sore throat
• Hirap at masakit na paglunok
• Lagnat
• Tender na lymph nodes sa gilid ng leeg
• Mabahong hininga
• Sakit ng tiyan (lalo na sa mga bata)
• Stiff neck
• Sakit ng ulo

Sino ang may mataas na tiyansa na magkaroon ng tonsillitis?

• Mga bata na may edad 5 taong gulang hanggang 15 taong gulang.
• Mataas din ang tiyansa na magkaroon ng tonsillitis sa mga taong may madalas na exposure sa germs. Katulad na lamang ng mga school-age na bata na mayroong close contact sa kanilang mga peers, na maaaring mayroong virus at bacteria na nakakapagdulot ng tonsillitis.

Gamot sa may tonsilitis

Siyempre, bago bumili at manghula ng kung anomang gamot para sa may tonsilitis, kailangan munang mag pa check up sa doktor. Mula dito, bibigyan ka ng diagnosis at aalamin ang sanhi ng iyong sakit.

Pwede kang resetahan ng mga gamot na over-the-counter (OTC) sa may tonsilitis na mabibili sa drugstore. May mga OTC na gamot sa may tonsilitis na pain reliever upang maagapan ang pananakit at discomfort dulot ng tonsilitis.

Narito ang mga gamot sa may tonsilitis, lalo na sa may kahirapan sa paglunok:

• acetaminophen
• ibuprofen

Alamin din ang tamang dosage ng mga gamot na ito para sa may tonsilitis. Para sa mga bata, huwag silang basta basta painumin ng aspirin o anomang gamot na hindi prescribed ng doctor.

Gamot sa may tonsillitis: Bacterial infection

Gamot sa tonsillitis: Viral infection

Gamot sa tonsillitis home remedies

• Magmumog ng tubig na may asin. 

• Uminom ng maligamgam na tsaa na may kasamang raw honey.

• Uminom ng tubig na may yelo o kumain ng ice cream na hindi gaanong matamis. 

• Maglagay ng humidifier sa kwarto, kailangan na cool-mist ito. 

Iba pang home remedies bilang gamot sa tonsilitis

Kung sa tingin naman ng inyong doktor na hindi effective ang OTC at antibiotic bilang gamot sa tonsilities, may mga doctor-recommended home remedies para dito.

Ayon sa Everyday Health, may dalawang paraan ng home remedies bilang gamot sa tonsilitis: ang supportive na pag-aalaga at soothing measures.

Narito ang iba pang mga home remedies bilang gamot sa tonsilitis na pwedeng mairekomenda sa iyo ng doktor:

• pagpapahinga ng maayos
• pag-inom ng maraming fluids
• pag-iwas o paglayo sa usok ng sigarilyo (kasama ang secondhand smoke) at iba pang respiratory irritants
• hindi pagkain ng acidic na pagkain at beverages
• pagkain ng soft diet foods (malalambot at madaling malunok na pagkain)

Narito naman ang iba pang home remedies bilang gamot sa tonsilitis na makakatulong sa komportableng pagpapagaling:

• paghigop ng mainit o malamig na inumin tulad ng tsaa na may honey o lemon (ang mga bata na nasa edad 1 taon pababa ay hindi maaaring uminom ng honey dahil sa risk ng botulism)
• pagkain ng malamig o frozen na desserts
• pagnguya ng yelo (kung kakayanin)
• lozenges o hard candy ay kapwa makakatulong sa pangangati ng lalamunan dulot ng tonsilitis (bantayan lamang na maiwasan ang suffocation sa mas batang edad na may tonsilitis)
• pagmumog ng maligamgam na salt water

Paano maiwasan ang tonsilitis?

Kailan dapat pumunta sa doktor?

• Pagkakaroon ng lagnat
• Patuloy na pagkakaroon ng sore o scratchy na lalamunan na hindi umaalis pagkalipas ng 24 oras hanggang 48 oras.
• May sakit na nararamdaman sa paglunok, o nahihirapang makalunok
• Pagkakaroon ng fatigue
• Para naman sa mga infants at mga bata, kapag nakaranas na sila ng fussiness ay mainam na magpatingin na rin sa doktor.
• Pagkakaroon ng swollen o namamagang lymph nodes.

Ang mga sintomas na ito ay maaaring indikasyon na ng pagkakaroon ng isang bacterial infection. Dahil rito kinakailangan na gamutin ito sa pamamagitan ng mga antibiotic na irereseta ng iyong doktor.

Hindi naman mahirap gamutin ang tonsillitis. Ang mga tonsillitis na dulot virus ay nagagamot na pagkatapos ng 7 hanggang 10 araw. Samahan pa ito ng pag-inom ng maraming tubig at pahinga.

Ang bacterial tonsillitis naman ay maaari ring mawala at magamot ng isang linggo o pitong araw, lalo na kung nakainom na ng antibiotic laban dito.

Tandaan na napakahalaga ng pag-inom ng maraming tubig kapag nakakaranas ka ng mga sintomas nito. Sapagkat nakakatulong ito upang mabilis na makarekober ang iyong katawan at mawala ang tonsillitis.

Pagkaing bawal at mainam na kainin para sa mga may tonsillitis

Kapag mayroon kang namamagang lalamunan, ang burning sensation at hindi komportable o discomfort na pakiramdam na dulot nito ay maaaring magpahirap sa iyo na uminom at kumain. Anong mga pagkain nga ba ang masarap at maaaring kainin o inumin kapag namamaga ang lalamunan?

Isa na ngang maituturing na mabisang paraan upang mapabilis ang paglunas nito ay ang pag-alam sa mga pagkaing hindi dapat kainin kung ikaw ay nakararanas ng tonsillitis at ang mga pagkain na mainam kainin kung ikaw ay mayroon nito.

Upang malaman ang higit pa tungkol rito, nairito ang mga listahan ng mga pagkain na makatutulong sa ‘yo.

Pagkain at inumin na dapat iwasan kapag may tonsillitis

1. Chips, toast at crackers at mga pagkaing matitigas nguyain. Kilala ang mga solid foods bilang tonsil irritants kaya ito ang mga pagkain na unang dapat iwasan.
2. Hilaw na carrots o anumang mga fresh at raw vegetables
3. Raw apples
4. Egg yolks.
5. Spicy na mga seasonings at sauces. Ang pagkonsumo samga pagkaing ito ang mas nakakapag-build-up ng mga mucus na isa ring dahilan ng pamamaga at impeksiyon sa ating mga tonsils.
6. Coffee o kape at mga sugary products.
7. Pretzels or popcorns at anumang dry na snack foods. Ang pagkain ng mga popcorns at ang maliliit na piraso mula rito ay maaaring bumara sa namamagang tonsil, maaari rin itong maipon sa iyong tonsil na magiging dahilan ng pagkabuo ng mga bato.
8. Mga prutas na mayroong acid properties tulad ng oranges, lemons, limes, tomatoes at grapefruits.
9. High-fat milk or dairy products na maaaring magpahirap sa pag-nguya ng mga pagkain. Ang pagkonsumo din rito ay may napatataas ang production ng mucus sa tonsil, na magiging dahilan ng paglinis sa mga ito, ang madalas na paglinis ng lalamunan ay maaaring makaapekto rin sa namamagang tonsil.

Iwasan din ang mga carbonated at acidic na mga inumin. Ang pagkain o pag-inom din ng mga dairy products ay malaki ang pinsala, sapagkat mas nakadadagdag ito sa bakterya ng namamagang tonsils.

Kung mayroong mga pagkaing dapat iwasan, mayroon ring mga pagkain na maaaring kainin kahit pa na ikaw ay nakararanas ng tonsillitis. Ito ang mga pagkaing makatutulong sa uncomfortable feeling na dala ng kondisyong ito.

Pinakamainam ang pagkain at pagpili ng mga malalambot na pagkain upang makabawas sa iritasyon sa iyong namamagang tonsil.

Ang mga pagkaing napakadaling lunukin ay karaniwang ligtas na kainin kapag ikaw ay may namamagang lalamunan. Samantala, ang malambot na texture ay makakatulong na limitahan ang pangangati ng iyong lalamunan.

Ang mga mainit na pagkain at inumin namn ay maaari ding makatulong na mapawi ang iritasyon dulot ng impeksyon sa namamagang lalamunan.

Narito ang listahan ng mga pagkaing ito na mainam kainin kung mayroong tonsillitis:

1. Warm oatmeals
2. Cooked cereal
3. Plain yogurts
4. Cooked vegetables
5. Fruit or vegetable smoothies
6. Mashed potatoes
7. Mga sopas
8. Mga non-acidic juices, tulad ng grape at apple juice
9.  Scrambled or hard-boiled eggs.

Karagdagang ulat mula kina Jasmin Polmo at Nathanielle Torre

Dito sa theAsianparent Philippines ay mahalaga sa amin ang makapagbigay ng impormasyon na wasto, makabuluhan, at napapanahon, ngunit, hindi ito dapat gawing pamalit sa payo ng doktor, o kaya sa medical treatment. Walang pinanghahawakang responsibilidad ang theAsianparent Philippines sa mga nagnanais na uminom ng gamot base sa impormasyon sa aming website. Kung mayroong agam-agam, ay nirerekomenda naming magpakonsulta sa doktor upang makakuha ng mas malinaw na impormasyon.