Masakit ba ang lalamunan ng iyong anak? Nahihirapan ba siyang lumunok? Alamin kung ano ang sanhi, sintomas, at maaaring gamot sa tonsillitis.
Tonsils
Ang tonsils ay ang dalawang oval-shaped na tissue sa magkabilang gilid ng likuran ng lalamunan. Mayroong tonsilitis ang iyong anak kung namamaga ang kanyang tonsils.
Gamot sa tonsil | Image: Mayo Clinic
Para masiguro kung may tonsilitis ang iyong anak, kumuha ng kutsara at ilagay ang hawakan nito sa kanyang dila at ipasabi sa anak ang “Aaaaah.”
Ilawan ang lalamunan. Kung mapula at namamaga ang kanyang tonsil, kumonsulta na sa inyong doktor.
Huwag pilitin ang anak kung ayaw niyang ipa-check sa iyo ang kanyang lalamunan.
Sanhi ng tonsilitis
Kadalasan ay viral infection ang dahilan at sanhi ng pagkakaroon ng tonsilitis, ngunit may ilang kaso rin na bacterial infection ang sanhi nito.
Ang sakit na sipon o common cold at influenza o flu virus ang katulad din na sanhi ng tonsilitis.
Dahil ang gamot sa tonsil na namamaga ay batay sa sanhi nito, pinakamainam na kumonsulta sa doktor. Ang pinakakaraniwang bacterium na nagdudulot ng tonsillitis ay ang streptococcus pyogenes. May ilan din na strain ng bacteria na nagdudulot ng tonsillitis.
Ang ganitong sanhi ng tonsillitis na viral infection ay madaling maipasa at maihawa sa iba. Kung kaya, maaaring maiwasan ang pagpasa ng sanhi ng tonsilitis sa pamamagitan ng:
- paglayo sa mga pampublikong lugar, tulad ng workplace, paaralan, hanggang ipayo ng inyong doktor na safe ng bumalik
- umubo o suminga gamit ang tissue at itapon ng maayos ito
- maghugas ng kamay bago kumain, pagkatapos gumamit ng banyo, at kung maaari, ay pagkaubo o pagkasinga
Narito ang ilan pa sa mga sanhi ng tonsilitis na may katulad na sanhi ng iba pang sakit:
- rhinovirus – na nagiging sanhi rin ng sipon
- parainfluenza virus – na nagdudulot ng laryngitis
- enterovirus – sanhi ng hand, foot and mouth disease
- adenovirus – na karaniwang sanhi ng diarrhea
Kung nakakaranas ng mga ganitong sanhi, magpatingin at kumonsulta agad sa doktor para maagapan. Maaari kang resetahan ng mga gamot sa may tonsilitis o mga home remedy at gamot sa tonsilitis.
Sintomas ng tonsilitis
Ang mga batang nasa pagitan ng pre-school age at mid-teenage years ang kadalasang nagkakaroon ng tonsilitis.
Kabilang sa mga sintomas nito ay:
- Mapula at namamagang tonsils
- Puti o dilaw na balot o patse-patse sa tonsils
- Sore throat
- Hirap at masakit na paglunok
- Lagnat
- Tender na lymph nodes sa gilid ng leeg
- Mabahong hininga
- Sakit ng tiyan (lalo na sa mga bata)
- Stiff neck
- Sakit ng ulo
Tumawag agad sa doktor kung hindi pa humuhupa ang sakit ng lalamunan sa loob ng 24 hanggang 48 oras, nahihirapang lumunok, o labis na nanghihina at hindi mapakali ang iyong anak. Humanap agad ng lunas kung hindi makahinga, hindi makalunok, o naglalaway ang iyong anak.
Sino ang may mataas na tiyansa na magkaroon ng tonsillitis?
Ilan sa mga mayroong tiyansa na magkaroon ng tonsillitis ay ang mga sumusunod:
- Mga bata na may edad 5 taong gulang hanggang 15 taong gulang.
- Mataas din ang tiyansa na magkaroon ng tonsillitis sa mga taong may madalas na exposure sa germs. Katulad na lamang ng mga school-age na bata na mayroong close contact sa kanilang mga peers, na maaaring mayroong virus at bacteria na nakakapagdulot ng tonsillitis.
Gamot sa tonsil | Image from Freepik
Gamot sa may tonsilitis
Siyempre, bago bumili at manghula ng kung anomang gamot para sa may tonsilitis, kailangan munang mag pa check up sa doktor. Mula dito, bibigyan ka ng diagnosis at aalamin ang sanhi ng iyong sakit.
Pwede kang resetahan ng mga gamot na over-the-counter (OTC) sa may tonsilitis na mabibili sa drugstore. May mga OTC na gamot sa may tonsilitis na pain reliever upang maagapan ang pananakit at discomfort dulot ng tonsilitis.
Narito ang mga gamot sa may tonsilitis, lalo na sa may kahirapan sa paglunok:
Alamin din ang tamang dosage ng mga gamot na ito para sa may tonsilitis. Para sa mga bata, huwag silang basta basta painumin ng aspirin o anomang gamot na hindi prescribed ng doctor.
Gamot sa may tonsillitis: Bacterial infection
Kung bacterial infection gaya ng strep naman ang sanhi, kadalasang magrereseta ang doktor ng antiobiotic para sa sampung araw. Tiyaking makumpleto ang pag-inom ng gamot sa tonsil na namamaga.
Kung hindi maagapan, ang strep ay maaaring mauwi sa abscess, o kaya naman ay ang kondisyon sa puso na rheumatic fever.
Gamot sa tonsillitis: Viral infection
Kung viral infection naman ang dahilan ng tonsilitis, kailangan lang pahupain ang sintomas upang guminhawa ang pakiramdam.
Maaaring i-rekomenda ng doktor bilang gamot sa masakit na lalamunan ang acetaminophen o ibuprofen.
Huwag bigyan ng aspirin ang mga bata, dahil ito ay nai-link sa Reye’s syndrome, isang life-threatening condition.
Makakatulong ang pagmumumog ng maligamgam na tubig na may asin, tatlong beses isang araw.
Kung may abscess naman o nana sa iyong tonsil, baka kailanganing pumunta sa ear, nose, and throat (ENT) doctor upang mas masuri at ma-drain ang nana kung kailangan.
Ang madalas na pagkakaroon ng tonsilitis ay maaaring makaapekto sa buong kalusugan ng iyong anak, pati na rin sa kanyang pagpasok sa eskuwela, magdulot ng problema sa paghinga gaya ng paghihilik, at labis na hirap sa paglunok.
Sa mga ganitong kaso, maaaring irekomenda ng doktor ang tonsilectomy, ang pagtanggal sa tonsils. Ang tonsilectomy bilang permanenteng gamot sa tonsil na namamaga, ay isa sa pinakamadalas na gawing procedure sa mga bata.
Gamot sa tonsil | Image from Freepik
Gamot sa tonsillitis home remedies
Maraming mga gamot sa masakit na lalamunan ang maaring i-rekomenda ng iyong doktor. Pero kung hindi kaagad makapagpa-konsulta, narito ang ilang home remedies na maaari mong subukan bilang gamot sa tonsilitis:
-
Magmumog ng tubig na may asin.
Ang pagmumumog ng tubig na may asin ay makakatulong upang maibsan ang pananakit ng lalamunan sanhi ng tonsillitis. Maaari ring mabawasan ang inflammation o pamamaga ng tonsils at nakakatulong din ito para gamutin ang mga impeksyon.
-
Uminom ng maligamgam na tsaa na may kasamang raw honey.
Ang pag-inom ng tsaa at sinamahan pa ng raw honey ay makakatulong din para maibsan ang discomfort na nararamdaman sa lalamunan.
Mayroon kasing antibacterial properties ang raw honey na maaaring makatulong upang magamot ang tonsillitis. Maaari ring gumawa ng ginger tea, dahil makakatulong din ito dahil may taglay itong anti-inflammatory property.
-
Uminom ng tubig na may yelo o kumain ng ice cream na hindi gaanong matamis.
Ang pag-inom ng malamig na tubig ay maaari ring maging epektibo para sa pananakit, inflammation, at swelling lalo na kung mayroong tonsillitis.
-
Maglagay ng humidifier sa kwarto, kailangan na cool-mist ito.
Makakatulong ang paglalagay ng humidifiers upang ma-relieve ang sore throat, lalo na kung ang hangin ay dry. O kung nakakaranas ka ng dry mouth sanhi ng pagkakaroon ng tonsillitis.
Ang dry air ay maaaring makapagpa-irritate sa lalamunan at makakatulong ang humidifier dito upang mabalik ang moisture sa lalamunan.
Iba pang home remedies bilang gamot sa tonsilitis
Kung sa tingin naman ng inyong doktor na hindi effective ang OTC at antibiotic bilang gamot sa tonsilities, may mga doctor-recommended home remedies para dito.
Ayon sa Everyday Health, may dalawang paraan ng home remedies bilang gamot sa tonsilitis: ang supportive na pag-aalaga at soothing measures.
Narito ang iba pang mga home remedies bilang gamot sa tonsilitis na pwedeng mairekomenda sa iyo ng doktor:
- pagpapahinga ng maayos
- pag-inom ng maraming fluids
- pag-iwas o paglayo sa usok ng sigarilyo (kasama ang secondhand smoke) at iba pang respiratory irritants
- hindi pagkain ng acidic na pagkain at beverages
- pagkain ng soft diet foods (malalambot at madaling malunok na pagkain)
Narito naman ang iba pang home remedies bilang gamot sa tonsilitis na makakatulong sa komportableng pagpapagaling:
- paghigop ng mainit o malamig na inumin tulad ng tsaa na may honey o lemon (ang mga bata na nasa edad 1 taon pababa ay hindi maaaring uminom ng honey dahil sa risk ng botulism)
- pagkain ng malamig o frozen na desserts
- pagnguya ng yelo (kung kakayanin)
- lozenges o hard candy ay kapwa makakatulong sa pangangati ng lalamunan dulot ng tonsilitis (bantayan lamang na maiwasan ang suffocation sa mas batang edad na may tonsilitis)
- pagmumog ng maligamgam na salt water
Paano maiwasan ang tonsilitis?
Ang paghuhugas ng kamay ang pinakamabisang paraan upang maiwasan ang pagkalat ng virus at bacteria na sanhi ng tonsilitis. Iwasan ding makisalamuha sa mga taong mayroong strep throat, lalo na yung mga hindi nakainom ng kanilang antibiotic sa loob ng 24 oras.
Kailan dapat pumunta sa doktor?
Mayroong mga partikular na sintomas na kapag napansin mo na ay kinakailangan mo nang pumunta sa isang doktor para magpatingin. Sapagkat baka kinakailangan mo nang uminom ng antibiotics para tuluyan ka nang gumaling.
Ilan sa mga ito ay ang mga sumusunod:
- Pagkakaroon ng lagnat
- Patuloy na pagkakaroon ng sore o scratchy na lalamunan na hindi umaalis pagkalipas ng 24 oras hanggang 48 oras.
- May sakit na nararamdaman sa paglunok, o nahihirapang makalunok
- Pagkakaroon ng fatigue
- Para naman sa mga infants at mga bata, kapag nakaranas na sila ng fussiness ay mainam na magpatingin na rin sa doktor.
- Pagkakaroon ng swollen o namamagang lymph nodes.
Ang mga sintomas na ito ay maaaring indikasyon na ng pagkakaroon ng isang bacterial infection. Dahil rito kinakailangan na gamutin ito sa pamamagitan ng mga antibiotic na irereseta ng iyong doktor.
Hindi naman mahirap gamutin ang tonsillitis. Ang mga tonsillitis na dulot virus ay nagagamot na pagkatapos ng 7 hanggang 10 araw. Samahan pa ito ng pag-inom ng maraming tubig at pahinga.
Ang bacterial tonsillitis naman ay maaari ring mawala at magamot ng isang linggo o pitong araw, lalo na kung nakainom na ng antibiotic laban dito.
Tandaan na napakahalaga ng pag-inom ng maraming tubig kapag nakakaranas ka ng mga sintomas nito. Sapagkat nakakatulong ito upang mabilis na makarekober ang iyong katawan at mawala ang tonsillitis.
Pagkaing bawal at mainam na kainin para sa mga may tonsillitis
Larawan mula sa Shutterstock
Kapag mayroon kang namamagang lalamunan, ang burning sensation at hindi komportable o discomfort na pakiramdam na dulot nito ay maaaring magpahirap sa iyo na uminom at kumain. Anong mga pagkain nga ba ang masarap at maaaring kainin o inumin kapag namamaga ang lalamunan?
Isa na ngang maituturing na mabisang paraan upang mapabilis ang paglunas nito ay ang pag-alam sa mga pagkaing hindi dapat kainin kung ikaw ay nakararanas ng tonsillitis at ang mga pagkain na mainam kainin kung ikaw ay mayroon nito.
Upang malaman ang higit pa tungkol rito, nairito ang mga listahan ng mga pagkain na makatutulong sa ‘yo.
Pagkain at inumin na dapat iwasan kapag may tonsillitis
Iwasan ang mga pagkaing matitigas nguyain, sapagkat magdudulot ito ng irritation sa namamagang tonsil tulad ng:
- Chips, toast at crackers at mga pagkaing matitigas nguyain. Kilala ang mga solid foods bilang tonsil irritants kaya ito ang mga pagkain na unang dapat iwasan.
- Hilaw na carrots o anumang mga fresh at raw vegetables
- Raw apples
- Egg yolks.
- Spicy na mga seasonings at sauces. Ang pagkonsumo samga pagkaing ito ang mas nakakapag-build-up ng mga mucus na isa ring dahilan ng pamamaga at impeksiyon sa ating mga tonsils.
- Coffee o kape at mga sugary products.
- Pretzels or popcorns at anumang dry na snack foods. Ang pagkain ng mga popcorns at ang maliliit na piraso mula rito ay maaaring bumara sa namamagang tonsil, maaari rin itong maipon sa iyong tonsil na magiging dahilan ng pagkabuo ng mga bato.
- Mga prutas na mayroong acid properties tulad ng oranges, lemons, limes, tomatoes at grapefruits.
- High-fat milk or dairy products na maaaring magpahirap sa pag-nguya ng mga pagkain. Ang pagkonsumo din rito ay may napatataas ang production ng mucus sa tonsil, na magiging dahilan ng paglinis sa mga ito, ang madalas na paglinis ng lalamunan ay maaaring makaapekto rin sa namamagang tonsil.
Iwasan din ang mga carbonated at acidic na mga inumin. Ang pagkain o pag-inom din ng mga dairy products ay malaki ang pinsala, sapagkat mas nakadadagdag ito sa bakterya ng namamagang tonsils.
Larawan mula sa Shutterstock
Kung mayroong mga pagkaing dapat iwasan, mayroon ring mga pagkain na maaaring kainin kahit pa na ikaw ay nakararanas ng tonsillitis. Ito ang mga pagkaing makatutulong sa uncomfortable feeling na dala ng kondisyong ito.
Pinakamainam ang pagkain at pagpili ng mga malalambot na pagkain upang makabawas sa iritasyon sa iyong namamagang tonsil.
Ang mga pagkaing napakadaling lunukin ay karaniwang ligtas na kainin kapag ikaw ay may namamagang lalamunan. Samantala, ang malambot na texture ay makakatulong na limitahan ang pangangati ng iyong lalamunan.
Ang mga mainit na pagkain at inumin namn ay maaari ding makatulong na mapawi ang iritasyon dulot ng impeksyon sa namamagang lalamunan.
Narito ang listahan ng mga pagkaing ito na mainam kainin kung mayroong tonsillitis:
- Warm oatmeals
- Cooked cereal
- Plain yogurts
- Cooked vegetables
- Fruit or vegetable smoothies
- Mashed potatoes
- Mga sopas
- Mga non-acidic juices, tulad ng grape at apple juice
- Scrambled or hard-boiled eggs.
Ang pagkain at pag-inom ng mga ito ay makatutulong sa iyo upang mapanatili pa rin ang pagkonsumo ng mga pagkaing puno ng nutrients o sustansya na hindi makapagbibigay ng iritasyon sa iyong lalamunan.
Karagdagang ulat mula kina Jasmin Polmo at Nathanielle Torre
Dito sa theAsianparent Philippines ay mahalaga sa amin ang makapagbigay ng impormasyon na wasto, makabuluhan, at napapanahon, ngunit, hindi ito dapat gawing pamalit sa payo ng doktor, o kaya sa medical treatment. Walang pinanghahawakang responsibilidad ang theAsianparent Philippines sa mga nagnanais na uminom ng gamot base sa impormasyon sa aming website. Kung mayroong agam-agam, ay nirerekomenda naming magpakonsulta sa doktor upang makakuha ng mas malinaw na impormasyon.
May katanungan tungkol sa pagpapalaki ng anak? Basahin ang mga artikulo o magtanong sa kapwa magulang sa aming app. I-download ang theAsianparent Community sa iOS o Android!
