Ang kagat ng alupihan ay maaaring maging isang hindi kanais-nais na karanasan, lalo na kung nagdudulot ito ng matinding sakit at pamamaga sa nakagakat na bahagi ng katawan. Bagamat hindi ito kasing delikado ng kagat ng ahas o alakdan, ang lason nito’y maaaring magdulot ng allergic reactions, impeksyon, at matinding iritasyon sa balat. Sa ilang bibihirang kaso, maaari rin itong magdulot ng malubhang komplikasyon kung hindi ito agad malunasan.
Sa artikulong ito, tatalakayin natin ang lahat ng dapat mong malaman tungkol sa kagat ng alupihan—mula sa mga sintomas, unang lunas, mabisang gamot, at kung paano ito maiiwasan upang maprotektahan ang sarili at ang iyong pamilya.
Ano ang alupihan at bakit ito nangangagat?
Ang alupihan o centipede ay isang uri ng arthropod na may mahahabang katawan at maraming paa. Karaniwang makikita ang mga ito sa madidilim at mamasa-masang lugar tulad ng ilalim ng mga bato, tambak ng kahoy, o mga sulok ng bahay.
Nangangagat ang alupihan hindi dahil sa agresibo ito, kundi bilang depensa sa sarili kapag ito ay nagugulat o napipilitang ipagtanggol ang sarili. Ang kanilang kagat ay naglalabas ng venom o lason, na maaaring magdulot ng sakit, pamamaga, at iritasyon sa balat. Ang epekto ng lason ay nagkakaiba-iba depende sa laki ng alupihan at sa reaksyon ng katawan ng taong nakagat.
Larawan mula sa Shutterstock
9 na sintomas ng kagat ng alupihan
Kapag nakagat ng alupihan, maaaring maranasan ang iba’t ibang sintomas depende sa tindi ng kagat.
Mga karaniwang sintomas:
- Matinding kirot at pamamaga sa kagat
- Pamumula at pangangati sa paligid ng sugat
- Pangangapal o pamamanhid ng balat sa apektadong bahagi
- Pagsusugat o pagkakaroon ng paltos kung malakas ang kagat
Mga malalang sintomas (Kailangang magpatingin agad sa doktor):
- Mataas na lagnat
- Pagkahilo o pagsusuka
- Hirap sa paghinga (posibleng senyales ng allergic reaction)
- Mabilis na tibok ng puso
- Matinding pamamaga na kumakalat sa ibang bahagi ng katawan
Kung maranasan ang alinman sa malalang sintomas, agad na pumunta sa ospital para sa tamang lunas.
Paunang lunas o first aid sa kagat ng alupihan
Mahalagang malaman ang tamang first aid upang agad na maibsan ang sakit at maiwasan ang impeksyon.
1. Linisin ang sugat
- Hugasan ang kagat gamit ang maligamgam na tubig at sabon upang matanggal ang bacteria at venom.
- Gumamit ng antiseptic o alcohol upang maiwasan ang impeksyon.
2. Maglagay ng cold compress
- Ibalot ang yelo sa malinis na tela at ipatong sa sugat sa loob ng 10-15 minuto upang mabawasan ang pamamaga at kirot.
3. Itaas ang apektadong bahagi
- Kung nakagat sa kamay o paa, itaas ito ng bahagya upang maiwasan ang sobrang pamamaga.
4. Iwasan ang pagkakamot ng sugat
- Ang labis na pagkakamot ay maaaring magdulot ng impeksyon at mas matinding pangangati.
5. Uminom ng pain reliever kung kinakailangan
- Kung masakit ang kagat, maaaring uminom ng paracetamol o ibuprofen upang maibsan ang kirot.
Kung hindi bumuti ang kalagayan matapos gawin ang mga ito, kumonsulta agad sa doktor.
Gamot sa kagat ng alupihan
Kung ang first aid treatment ay hindi sapat, maaaring gumamit ng mga gamot na makakatulong upang maibsan ang mga sintomas:
1. Antihistamines (Para sa pangangati at allergy reaction)
- Cetirizine (Zyrtec) – Nakakatulong upang bawasan ang pangangati at pamamaga
- Loratadine (Claritin) – Para sa mild allergic reaction
- Diphenhydramine (Benadryl) – Para sa mas malubhang allergic reaction
2. Pain Relievers (Para sa sakit at pamamaga)
- Ibuprofen (Advil, Motrin) – Para sa matinding pananakit
- Paracetamol (Biogesic, Tylenol) – Para sa mild pain relief
3. Antibiotic Ointment (Para maiwasan ang impeksyon)
- Neosporin o Mupirocin – Maaaring ipahid sa sugat upang maiwasan ang bacterial infection
4. Hydrocortisone Cream (Para sa pamamaga at iritasyon sa balat)
- Nakakatulong upang bawasan ang pamumula, pangangati, at pamamaga.
Kung ang kagat ay nagdudulot ng matinding reaksyon o hindi bumubuti sa loob ng ilang araw, agad na magpatingin sa doktor upang mabigyan ng tamang medikal na atensyon.
Paano maiiwasan ang kagat ng alupihan?
Mas mainam na maiwasan ang kagat ng alupihan kaysa ito ay gamutin. Narito ang mga dapat gawin upang hindi magkaroon ng alupihan sa bahay at kapaligiran:
- Panatilihing malinis ang bahay at iwasan ang tambak ng kahoy o madidilim na sulok.
- Gumamit ng insect repellent sa paligid ng bahay.
- Huwag maglakad nang nakayapak, lalo na sa madamong lugar.
- Iwasang matulog sa sahig nang walang proteksyon tulad ng mosquito net.
- Siguraduhin ang saradong pintuan at bintana upang hindi makapasok ang alupihan.
Kailan dapat pumunta sa doktor?
Magpakonsulta agad sa doktor kung maranasan ang alinman sa mga sumusunod:
- Matinding pamamaga at pananakit na hindi nawawala sa loob ng 48 oras
- Lagnat na hindi bumababa kahit uminom ng gamot
- Hirap sa paghinga o matinding reaksyon sa balat
- Impeksyon sa sugat (may nana o lumalalang pamamaga)
Tandaan
Ang kagat ng alupihan ay maaaring magdulot ng matinding sakit at iritasyon, ngunit may mga simpleng first aid at gamot na maaaring gamitin upang mapawi ang sintomas. Mahalaga ring mapanatiling malinis ang paligid upang maiwasan ang pagpasok ng alupihan sa bahay.
Kung ang kagat ay nagdudulot ng matinding reaksyon o hindi bumubuti sa loob ng ilang araw, agad na kumonsulta sa doktor upang maiwasan ang mas malalang komplikasyon.
Ang kaligtasan ay nasa tamang kaalaman. Kaya’t mas mainam na maging handa at alamin ang mga dapat gawin upang maiwasan ang panganib ng kagat ng alupihan.
Dito sa theAsianparent Philippines ay mahalaga sa amin ang makapagbigay ng impormasyon na wasto, makabuluhan at napapanahon ngunit hindi ito dapat gawing pamalit sa payo ng doktor, o kaya sa medical treatment. Walang pinanghahawakang responsibilidad ang theAsianparent Philippines sa mga nagnanais na uminom ng gamot base sa impormasyon sa aming website. Kung mayroong agam-agam, ay nirerekomenda naming magpakonsulta sa doktor upang makakuha ng mas malinaw na impormasyon.
May katanungan tungkol sa pagpapalaki ng anak? Basahin ang mga artikulo o magtanong sa kapwa magulang sa aming app. I-download ang theAsianparent Community sa iOS o Android!
